De huid spreekt vaak voor ons. Bang? Je wordt bleek. Een compliment? Je bloost. Het nauwe verband tussen onze emoties en onze hersenen is aangetoond. Dus als onze huid iets vertelt, waarom nemen we dan niet de tijd om ernaar te luisteren?
'Goed in mijn vel', 'ik krijg er grijze haren van'... Oude zegswijzen suggereerden al wat de wetenschap onlangs heeft bevestigd: er is een link tussen onze huid en ons welzijn. Specifieker zijn het de opperhuid en ons zenuwstelsel die nauw met elkaar verbonden blijken. Tijdens de eerste weken van de bevruchting vormen de twee weefsels één geheel, ze worden letterlijk uit één eicel geboren. "De hersenen en de huid delen embryonale oorsprong. Ze lijken meer op elkaar dan dat ze verschillen," bevestigt Claudia Aguirre, een neurowetenschapper uit Los Angeles. "Het is dus niet verwonderlijk dat ze hun hele leven samenwerken." Professor Laurent Misery, hoofd van de afdeling dermatologie van het Universitair Ziekenhuis in Brest en directeur van het laboratorium voor neurowetenschappen van de Universiteit van West-Bretagne, auteur van 'Votre peau a des choses à vous dire', voegt er zelfs aan toe dat "onze huidpercepties even fijn zijn als onze visuele percepties". Daarom zijn er in de huid een zeer groot aantal zenuwuiteinden die veel informatie doorgeven aan de hersenen. Maar deze communicatie gaat ook de andere kant op: zo houdt het zenuwstelsel de huid op de hoogte van onze staat van stress.
De huid, ons tweede brein?
De opperhuid zou dus de weerspiegeling zijn van onze algemene gezondheid, waarbij het natuurlijk gaat om lichamelijke gezondheid, maar ook om psychische gezondheid, aangezien het lichaam aan de buitenkant probeert te communiceren wat zich van binnen afspeelt. Deze onlosmakelijk verbonden psychologische en biologische mechanismen kunnen dus verantwoordelijk zijn voor allerlei huidaandoeningen, gaande van een paar puistjes tot netelroos, rosacea, seborroïsch eczeem... "Angst kan bepaalde ziekten versterken, vooral immuunziekten, en opflakkeringen veroorzaken. Dat is het geval bij eczeem, acne of psoriasis", legt dermatoloog Nadine Pomarède uit, wier medisch centrum in Brussel is gevestigd. Als er al sprake is van ontsteking, zal dat des te meer het geval zijn bij stress, wanneer de hersenen neuromediatoren afscheiden, zoals adrenaline, noradrenaline en cortisol, die ontstekingsbevorderende effecten hebben. "Toch is geen enkele huidaandoening enkel en alleen te wijten aan stress. Stress verergert wel de hyperactivering van het zenuwstelsel van de huid, alsof het de huid probeert te verdedigen tegen... niets eigenlijk", nuanceert professor Laurent Misery.
LEES OOK: Waarom zitten er probiotica in je huidverzorging?
Psychodermatologie
Uit deze psychisch-fysieke relatie in twee richtingen is een discipline ontstaan: de psychodermatologie, een combinatie van dermatologie, psychologie en psychiatrie. Deze behandelingstechniek, die tegenwoordig op grote schaal wordt toegepast, is niet nieuw. Reeds in 1974 vestigde de psychoanalyse de aandacht op het verband tussen welzijn en huid toen Dr Didier Anzieu het concept van de 'moi-peau' publiceerde. "De huid is het omhulsel van het lichaam (dat als functie heeft het lichaam te omhullen en te structureren), net zoals het 'ik' de neiging heeft het psychisch apparaat te omhullen", schreef de psychoanalyticus in die tijd. Het is dus niet gek dat psoriasis wordt behandeld met therapie en lichte antidepressiva of dat seborroïsch eczeem wordt behandeld met droomanalyse, zoals aanbevolen door Dr. Danièle Pomey-Rey, een pionier in de psychodermatologie.
Anders gezegd: hoewel het verleidelijk is stress in de kiem te willen smoren, lijkt het erop dat de beste techniek is om tot rust te komen en om stress (zichzelf) in de ogen te kijken. Volgens Jon Kabat-Zinn, de vader van de op mindfulness gebaseerde stressreductie (MBSR), is een van de sleutels tot het effectief bestrijden van angst, te stoppen met het proberen te onderdrukken ervan. Angst maakt immers deel uit van de menselijke natuur en is zelfs noodzakelijk voor ons overleven. Luisteren naar je angsten, ze niet negeren, maar ze met zachtheid toelaten, zou al een stap naar herstel zijn. "We moeten het psychische deel van huidziekten niet verwaarlozen. Patiënten en artsen moeten attent zijn op mogelijke psycho-cutane verbanden, zodat patiënten deze leren accepteren", benadrukt Laurent Misery. In zijn internationale DermLive-programma beveelt het laboratorium van La Roche-Posay ook aan de stress te 'beleven', door bijvoorbeeld te sporten, wandelen, mediteren of professionele hulp zoeken.
Van vicieuze cirkel naar opwaartse spiraal
Het is waar dat de huid kan lijden onder onze innerlijke onrust, maar het omgekeerde is ook waar, zoals Dr. Claudia Aguirre uitlegt: "Wij zien in de huid verbindingen waarvan men vroeger dacht dat ze alleen in de hersenen voorkwamen. We weten bijvoorbeeld dat de hersenen endorfine produceren ( 'feel-good hormonen'). Maar de opperhuid kan deze ook produceren als reactie op UV-licht! Het is bewezen dat de huid talrijke neurotransmitters en neurohormonen bezit die onafhankelijk van het centrale zenuwstelsel worden geactiveerd. Gevuld met sensoren kan onze huid dan een bron van rust worden, een sleutel tot emotioneel evenwicht. Dit is ook de conclusie van talrijke studies die aantoonden dat contact essentieel is voor ons lichamelijk en geestelijk welzijn, maar ook een bepalende factor is bij het verminderen van angstgevoelens.
Door ons bewust te worden van onze huid - ook al zien we soms alleen maar imperfecties - door haar aan te raken en te bestuderen, kan een echte opwaartse spiraal in gang worden gezet. Maar wees gerust, de overgrote meerderheid van de mensen heeft een gezonde huid. Uit het project 'Objectifs peau', het grootste epidemiologische onderzoek dat ooit in de dermatologie in Frankrijk is uitgevoerd, bleek in 2017 dat ongeveer een derde van de bevolking aan een huidziekte leed. "Gelukkig heeft de bevolking over het algemeen een gezonde huid, met grote variaties die binnen het kader van de normaliteit blijven", getuigt Laurent Misery. Voor dermatologe Nadine Pomarède is een gezonde opperhuid "zonder progressieve letsels of littekens, met een egale, stralende teint en strakke poriën". Om daarvoor te zorgen, staan opnieuw de begrippen mildheid en zachtheid voorop. Doel? Je huid zo goed mogelijk verzorgen zonder haar aan te vallen - of te overladen met cosmetische behandelingen in de overtuiging dat je haar verwent. Dus, is de opperhuid de ultieme spiegel? Dit ongelooflijke orgaan blijkt zowel een waarschuwingssignaal als de sleutel tot ons welzijn en vereist, net als een geliefde, luisteren, begrip en aandacht.
LEES OOK: Dit is waarom huidspecialistes willen dat je je gezicht vaker masseert
