In de wereld van ruimtevaart en psychologie is recent onderzoek naar voren gekomen dat laat zien dat mannen en vrouwen vermoeidheid anders ervaren. Deze resultaten hebben niet alleen gevolgen voor de ruimtevaart, maar ook voor onder andere de gezondheidszorg en teammanagement. De studie, uitgevoerd door Morgan Stosic, psycholoog bij NASA, laat zien hoe sociale gewoontes onze kijk op vermoeidheid kunnen kleuren, waaronder slaapgewoonten.
Achtergrond en doel van onderzoek
Het idee achter dit onderzoek was om te kijken naar het vermoeidheidsniveau van astronauten, want vermoeidheid leidt vaak tot fouten in de ruimte. Astronauten werken in een omgeving waar nauwkeurigheid heel belangrijk is (ook al lijken kleine foutjes vaak onbeduidend). Weten hoe vermoeidheid werkt en hoe we die zien, kan helpen om risico’s tijdens ruimtemissies te verkleinen.
Morgan Stosic publiceerde de resultaten in het bekende tijdschrift “Sex Roles“. De studie laat zien dat er duidelijke verschillen zijn in hoe mannen en vrouwen vermoeidheid ervaren, wat de werking en veiligheid binnen teams die in extreme situaties werken ten goede kan komen.
Hoe werd het onderzoek uitgevoerd en wat bleek eruit?
De aanpak van het onderzoek was echt origineel: bemanningsleden van ruimtemissies voerden gesprekken met onbekenden op video. Deze video’s werden daarna zonder geluid getoond aan andere vrijwilligers, die het vermoeidheidsniveau op een schaal van 1 tot 10 moesten inschatten, puur op basis van non-verbale signalen.
Uit de resultaten bleek dat vrijwilligers gemiddeld de non-verbale tekenen van vermoeidheid bij vrouwen te laag inschatten, terwijl ze die bij mannen juist te hoog inschatten. Dit wijst op een diepgeworteld verschil in waarnemen, dat te maken heeft met hoe we van jongs af aan worden opgevoed en wat onze cultuur verwacht (en niet louter met persoonlijke meningen).
Sociale gewoontes en verschillen in waarneming
De uiteenlopende waarnemingen zijn te herleiden naar de manier waarop we worden grootgebracht. Vrouwen leren vaak hun vermoeidheid te verbergen, terwijl mannen er meer over praten. Dit zorgt ervoor dat vrouwen minder snel tekenen van uitputting laten zien of melden, uit angst niet serieus genomen te worden.
Morgan Stosic merkte op: “Dit zou kunnen leiden tot praktische problemen in de gezondheidszorg, zoals vergissingen bij diagnoses, vertragingen bij het geven van de juiste behandeling en een afname in de kans dat vrouwen hun vermoeidheid aangeven omdat ze vrezen niet geloofd te worden.”
Wat betekenen de bevindingen en wat wordt aangeraden?
De uitkomsten hebben flinke gevolgen. Bij ruimtemissies kan dit verschil in waarneming zorgen voor een minder efficiënte omgang met taken, wat zelfs de veiligheid kan schaden. Maar het effect reikt verder: in de gezondheidszorg kunnen verkeerde interpretaties van symptomen leiden tot misdiagnoses of te late behandelingen.
De studie laat zien dat er meer aandacht nodig is voor de signalen van vermoeidheid bij vrouwen en dat mannen wellicht wat minder moeten overdrijven in het tonen van hun eigen vermoeidheid. Door meer bewust te worden van deze waarnemingsverschillen, kunnen organisaties stappen zetten om eerlijker en effectiever om te gaan met werkdruk en welzijn binnen teams.
Deze bevindingen laten ons nadenken over hoe we als maatschappij met genderrollen omgaan en op welke manieren dit onze dagelijkse beslissingen beïnvloedt (dus het is zeker een stof tot nadenken voor iedereen).
